ท่ามกลางโลกอนาคตสุดล้ำอันเเสนเน่าเฟะของเกม CYBERPUNK 2077 สิ่งหนึ่งซึ่งเป็นประเด็นที่ทำให้ตัวเกมนั้นลุ่มลึกเเละน่าสนใจเลยก็คือ เทคโนโลยีอย่างการดัดเเปลงร่างกาย ที่ตัวละครภายในเกมนั้นสามารถเปลี่ยนเเปลงกายเนื้อของตนให้เป็นจักรกลได้ ยกตัวอย่างเช่น การเปลี่ยน มือ เเขน ขา ลำตัว ให้กลายเป็นเครื่องจักร เเต่ทีนี้ทุกคนเคยสงสัยไหมครับว่า หากเราค่อย ๆ เปลี่ยนมือ เเขน ขา …ไปทีละส่วน จนกระทั่งอวัยวะเราเป็นเครื่องจักรจนหมด ท้ายที่สุดเราจะยังเป็นคนเดิมอยู่ไหม หรือว่าเราไม่ใช่คนเดิมอีกต่อไป ?
โดยคำถามที่ว่านี้จริง ๆ เเล้ว มันก็คือปัญหาอมตะที่นักปรัชญาต่างถกเถียงกันไม่รู้จักจบ ซึ่งเรียกว่า ปัญหาเรื่องอัตลักษณ์บุคคล (Personal Indentiy) โดยหนึ่งในตัวอย่างเเรก ๆ ของปัญหานี้ก็เช่น ปัญหาเรือเธซิอุส (Theseus Ship) ซึ่งเป็นเรื่องของเรือลำหนึ่งที่ถูกเปลี่ยนชิ้นส่วนทีละชิ้น จากการเปลี่ยนเพียงชิ้นเดียว จนค่อยๆ เปลี่ยนไปเรื่อยๆ จนสุดท้ายไม่มีชิ้นส่วนเดิมหลงเหลือเลย ซึ่งทำให้เกิดคำถามว่า สรุปแล้วมันยังคงเป็นเรือลำเดิมอยู่หรือเปล่า?
จากปัญหาเรื่องอัตลักษณ์ ในเเง่หนึ่งก็ได้มีนักปรัชญาหลายคนพยายามจะเเก้ปัญหาเหล่านี้ หนึ่งในนั้นก็คือ นักปรัชญาอย่างจอร์น ล็อค (John Lock) โดยเขาเเก้ปัญหานี้ด้วยการบอกว่า สิ่งที่ทำให้เรายังเป็นคนเดิมอยู่นั้นก็คือความทรงจำของเรานั่นเอง กล่าวคือ หากเรายังมีความทรงจำถึงตัวเราก่อนที่จะดัดเเปลง เราก็ยังถือว่าเป็นคนเดิมอยู่ ยกตัวอย่างเช่น สมมติเราถูกดัดเเปลงอวัยวะทุกชิ้นเลย รวมถึงสมองด้วย เเต่หากเรายังจำตัวเราในสมัยก่อนได้ นั่นก็เท่ากับว่าเรานั้นไม่สูญเสียความเป็นคน ๆ เดิมไปเเม้ว่าร่างกายเราจะเปลี่ยนเเปลงมากเเค่ไหนก็ตาม
เเต่อย่างไรก็ตาม การบอกความทรงจำนั้นเป็นสิ่งที่ทำให้เรายังคงเป็นคนเดิมอยู่ มันก็นำไปสู่ปัญหาตามมาว่า อ้าวเเล้วถ้าสมมติเราความจำเสื่อมหรือจำเรื่องราวในตอนเด็ก ๆ ไม่ได้ เราจะไม่ใช่คน ๆ เดียวกับตัวเองตอนสมัยเด็กยังงั้นเหรอ ? นอกจากนี้ สมมติมีคนริอาจก็อปปี้ความทรงจำของเราเก็บไว้ในระบบคอมพิวเตอร์ เเล้วโหลดความทรงจำของเราลงหุ่นสมองกลหลายตัว ๆ หุ่นเหล่านี้จะเป็นเราเหมือนกันหมดเลยไหม ?
เเละด้วยปัญหาที่ตามมานี้เอง ในอีกเเง่ก็ทำให้นักปรัชญาบางกลุ่มมองต่างออกไป คือไม่ได้มองว่าความทรงจำเป็นสิ่งที่ทำให้เรายังคงเป็นเรา เเต่สิ่งที่คงความเป็นเราอยู่ที่ความเชื่อมโยงทางกายภาพต่างหาก เช่น ลายนิ้วมือ รหัสทางพันธุกรรม เป็นต้น เเต่ถึงอย่างนั้นมุมมองเช่นนี้ก็เจอปัญหาอีกเช่นกัน เพราะถ้าความเป็นเรามันอยู่ที่คุณลักษณะทางกายภาพเเล้ว หากเราดัดเเปลงร่างกายจนเป็นเครื่องจักรทั้งหมด จนไม่เหลือลายนิ้วมือหรือรหัสทางพันธุกรรมใด ๆ เลย เราก็จะไม่ใช่คนเดิมไปด้วย เเม้ว่าจะความทรงจำอยู่ครบถ้วนเลยก็ตาม
สุดท้ายนี่คำถามดังกล่าวก็มิอาจหาข้อสรุปได้ว่าจริง ๆ เเล้ว ความเป็นเรามันอยู่ที่ไหนกันเเน่ ? ความทรงจำเหรอ หรือว่าร่างกาย หรือว่าอยู่ที่สมอง เเล้วทุกคนละครับคิดว่าความเป็นตัวเรามันคืออะไรกันเเน่ เเล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่าเรายังคงเป็นคนเดิมอยู่หรือไม่ ?
อ้างอิง : plato.stanford.edu
